Chất lượng không khí tại các đô thị lớn của Việt Nam như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đang là một trong những thách thức môi trường hàng đầu. Hằng ngày, hàng triệu phương tiện giao thông, đặc biệt là các loại xe đã cũ, lạc hậu, đang thải ra một lượng lớn các chất độc hại, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Trước tình hình đó, các chuyên gia đã đề xuất một giải pháp đột phá: áp dụng thu phí đối với các loại xe cũ vào "khu phát thải thấp". Đề xuất này hứa hẹn một giải pháp toàn diện cho bài toán ô nhiễm, đồng thời thúc đẩy một nền giao thông xanh và bền vững hơn.
Ô nhiễm không khí và gánh nặng từ phương tiện cũ
Việt Nam, với tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, đang phải đối mặt với một vấn đề nhức nhối: ô nhiễm không khí. Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng tại các thành phố lớn, nơi mật độ phương tiện giao thông luôn ở mức cao kỷ lục. Theo các báo cáo gần đây, bụi mịn PM2.5 – một trong những tác nhân gây hại nhất cho sức khỏe con người, thường xuyên vượt ngưỡng cho phép, khiến chất lượng không khí xuống mức báo động. Một phần lớn lượng bụi và khí thải độc hại này được xác định là do các phương tiện giao thông đường bộ, đặc biệt là những chiếc xe máy 50cc, xe máy 110cc, xe ô tô đã hết niên hạn sử dụng hoặc có động cơ cũ kỹ.
Các phương tiện cũ, với công nghệ lạc hậu và hệ thống lọc khí kém hiệu quả, thải ra một lượng lớn các chất như carbon monoxide, hydrocarbon, oxit nitơ và các hạt vật chất. Lượng khí thải này gây ra hiện tượng mù quang hóa, sương khói, và thâm nhập sâu vào hệ hô hấp, gây ra các bệnh tim mạch, ung thư và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Dù đã có những quy định về kiểm tra định kỳ, việc kiểm soát hàng chục triệu phương tiện cũ đang lưu hành vẫn là một bài toán khó, đòi hỏi một giải pháp mang tính tổng thể và đột phá.
Đề xuất xây dựng các "khu phát thải thấp" (LEZ) chính là một trong những giải pháp hiệu quả để giải quyết vấn đề này. Ý tưởng này đã được áp dụng thành công tại nhiều thành phố lớn trên thế giới như London (Anh), Berlin (Đức) hay Paris (Pháp). Về cơ bản, LEZ là một khu vực địa lý được giới hạn, nơi chỉ cho phép các phương tiện đáp ứng các tiêu chuẩn khí thải nhất định được phép lưu thông mà không phải trả phí. Những phương tiện không đạt chuẩn sẽ phải nộp một khoản phí hoặc bị cấm hoàn toàn. Mục tiêu cốt lõi của việc áp dụng LEZ là giảm thiểu lưu lượng xe gây ô nhiễm tại các khu vực nhạy cảm, thường là trung tâm thành phố.
Đề xuất thu phí và những câu hỏi cần giải đáp
Đề xuất được đưa ra bởi một nhóm chuyên gia môi trường và giao thông. Theo đề xuất này, các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh cần sớm triển khai các khu vực LEZ tại các quận nội thành. Cụ thể, các loại xe máy, ô tô có tuổi đời cao, không đáp ứng được tiêu chuẩn khí thải Euro 2 hoặc tương đương, sẽ phải trả một khoản phí hàng ngày hoặc hàng tháng để được phép lưu thông trong khu vực này. Mức phí sẽ được tính toán dựa trên mức độ phát thải của phương tiện, càng cũ và gây ô nhiễm cao thì mức phí càng lớn.
Để đảm bảo tính khả thi, các chuyên gia nhấn mạnh việc cần có một lộ trình cụ thể. Ban đầu, có thể áp dụng thí điểm tại một số tuyến đường hoặc khu vực trung tâm, sau đó đánh giá hiệu quả và nhân rộng ra toàn thành phố. Việc xác định mức phí cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng, đủ cao để tạo ra sự thay đổi hành vi nhưng không quá cao để gây gánh nặng cho người dân có thu nhập thấp. Các công nghệ nhận diện tự động như camera giám sát biển số kết hợp với hệ thống cơ sở dữ liệu đăng kiểm sẽ đóng vai trò then chốt trong việc vận hành hệ thống thu phí này một cách minh bạch và hiệu quả.
Bên cạnh mục tiêu môi trường, đề xuất còn mang ý nghĩa xã hội và kinh tế sâu sắc. Khoản phí thu được có thể được sử dụng để đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng như xe buýt điện, tàu điện ngầm, hoặc tài trợ cho các chương trình khuyến khích người dân mua sắm các phương tiện sạch hơn. Đây là một cơ chế "lấy từ ô nhiễm, trả lại cho môi trường", tạo ra một vòng tuần hoàn tích cực. Nó cũng tạo ra một động lực mạnh mẽ để các hãng sản xuất xe chuyển hướng sang các mẫu xe thân thiện với môi trường hơn, góp phần vào việc chuyển đổi công nghệ xanh trên toàn ngành.
>>> Xem thêm: Bảng giá xe ga 50cc mới nhất
Việt Nam lấy bài học từ các nước phát triển
Việc áp dụng LEZ không phải là một ý tưởng mới. Tại London, khu vực "phát thải cực thấp" (ULEZ) đã được mở rộng và thu phí cao đối với các phương tiện cũ. Mặc dù ban đầu gặp phải sự phản đối, nhưng sau một thời gian, chính sách này đã mang lại những kết quả tích cực, giúp giảm thiểu đáng kể nồng độ khí thải độc hại trong khu vực trung tâm. Tương tự, tại Paris, Đức, và nhiều thành phố khác ở châu Âu, các khu vực LEZ đã trở thành một phần không thể thiếu của chiến lược phát triển giao thông bền vững.
Điểm chung của các mô hình thành công này là sự đồng bộ giữa chính sách thu phí với các chương trình hỗ trợ. Chính quyền London đã cung cấp các khoản trợ cấp cho người dân để tháo dỡ xe cũ và mua xe mới, đồng thời nâng cấp mạng lưới xe buýt. Đây là bài học quý báu cho Việt Nam, cho thấy một chính sách hiệu quả cần được xây dựng trên nền tảng của sự hỗ trợ và đồng hành, chứ không chỉ là biện pháp trừng phạt.
Việc thu phí xe cũ là một phần của tầm nhìn lớn hơn cho Việt Nam: xây dựng một hệ sinh thái giao thông thông minh và bền vững. Trong đó, xe điện, phương tiện công cộng và các giải pháp di chuyển sạch sẽ chiếm vai trò chủ đạo, còn các phương tiện gây ô nhiễm sẽ dần bị loại bỏ. Đây là một con đường dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn, quyết tâm và sự hợp tác của toàn xã hội, nhưng là con đường duy nhất để đảm bảo một tương lai xanh và sạch.
>>> Bài viết liên quan: Ắc quy xe đạp điện 48V và 36V: Nên chọn loại nào?
THẾ GIỚI XE ĐIỆN - XE MÁY 50CC
Website: https://thegioixedien.com.vn
Hotline: 088.63.88888 - 084.97.88888 - 024.2210.8888
